Friday 30 October 2009

Het Proces / Arti et Amicitiae


Het Proces
Maatschappij Arti & Amicitiae, Amsterdam
16 oktober t/m 15 november 2009
Rianne Groen


Kunst laten ontstaan

Na het indrukken van de rode knop zet een mechanisme zich in werking. Vloeibare bijenwas wordt in koud water gegoten en stolt daar tot een onverwachte vorm. Vervolgens begint een lopende band te draaien: de vorm van gestolde was wordt vervoerd langs een ventilatieruimte en een documentatieruimte om uiteindelijk weer terecht te komen in de smeltkroes. Het proces begint even later weer opnieuw; de vorm die het materiaal aanneemt is steeds uniek. The Factory (1995; revisie 2007) van kunstenaarsduo Driessens en Verstappen is een van de bijzondere werken die te zien is in de tentoonstelling Het Proces in kunstenaarssociĆ«teit Arti et Amicitae in Amsterdam. De tentoonstelling gaat over zogenaamde ‘generatieve kunst’ en toont werk van kunstenaars die zich bezig houden met processen die via wetenschappelijke experimenten of computers ontstaan. In veel gevallen krijgt dat proces ook de hoofdrol in het genereren van de uiteindelijke uitkomst van het kunstwerk. Toeval en mechanisch verkregen uniciteit zijn een belangrijke factor in de getoonde werken.
Kunstenaarsduo Driessens en Verstappen tilt hun technische werk met gemak naar een artistiek hoog niveau. Naast The Factory is ook hun prachtige werk E-volved cultures (2007) te zien, een digitale beeldgeneratie van virtuele organismen. De software die voor het werk werd ontwikkeld bootst een evolutieproces na, waardoor de organismen zich ontwikkelen via een ‘natuurlijk’ proces van variatie en selectie. Het ecosysteem dat de virtuele organismen vormen is te volgen via een kleurrijke weergave op het beeldscherm, waardoor het zichtbaar is als bijvoorbeeld een zich ontwikkelende cultuur wordt aangevallen door een nieuw soort organisme; dit doet de visuele weergave op het beeld drastisch veranderen. E-volved cultures wordt hiermee een weergave van artificieel leven, een fascinerend gegeven. Het virtuele petrischaaltje van Driessens & Verstappen is niet alleen conceptueel sterk, maar is visueel ook erg aantrekkelijk. De veranderende culturen die zich in allerlei kleurcombinaties uiten kunnen je lange tijd geboeid houden.
De tentoonstelling Het Proces is samengesteld door Jochem van der Spek en Remko Scha, die beiden ook eigen werk laten zien. Zo wordt er een tekenrobot (Tekenrobot # 1 2009) van Jochem van der Spek getoond. De Tekenrobot is een grappig, houterig apparaat dat wat slordig met een blauwe Bic balpen figuren op papier tekent. Na elk rijtje figuren kijkt de robot naar het resultaat en begint vervolgens aan een nieuwe rij figuren, die ontstaat uit wat er op de vorige rij is gebeurd. Tijdens de tentoonstelling worden de wanden van de zaal gevuld met de tekeningen die de robot maakt.
Van der Spek laat ook een soort digitale variant van zijn tekenrobot zien: een beeldgeneratie waarbij digitale constructies druk rondbewegen in een virtuele ruimte. Een blauw balletje laat lijnen achter in de ruimte, terwijl het eraan vast zittende witte blokje andere lijnen weer uitgumt. Een eeuwig virtueel kunstproces.
Naast de tekenrobot zijn er meer computersnufjes te zien en horen in Het Proces. Remko Scha, zowel kunstenaar als natuurkundige met een specialisatie in computerwetenschappen, laat in een stikdonkere ruimte een computerstem oneindig woorden genereren. De klassieke computerstem, beter bekend als ‘Huge Harry’, praat onophoudelijk door via een programma dat willekeurige keuzes maakt binnen de regels van een formele grammatica. Doordat de zinnen van de robot ontstaan binnen de wetten van de taal, lijkt het alsof Huge Harry daadwerkelijk tegen je praat. De donkere ruimte maakt dat je geen andere keuze hebt dan ernaar te luisteren. De grootste zaal in de geringe tentoonstellingsruimte is gegeven aan een groot videowerk van Peter Struycken. Het werk van Struycken, “Gedicht van Vuur: Prometheus” is een visualisatie van een muziekstuk van componist Alexander Skrjabin. De componist schreef bij zijn symphonie ook een ‘kleurenpartij’ waar Struycken in dit geval gebruik van maakt. Ondanks dat het intrigrerend is om de kleuren en vormen te zien bewegen op de muziek van Skrjabin, is de visualisatie waar Struycken voor heeft gekozen wel wat eentonig, waardoor het werk niet erg lang boeiend blijft.
De tekenrobotten, computersimulaties en gegenereerde taal in Het Proces roepen verschillende vragen op. Kunnen computers kunst maken? Hoe uniek kan een vorm zijn die onstaat door middel van voorgeprogrammeerde software? Kunnen willekeurig gegenereerde uitkomsten wel artistieke waarde hebben? Dat de organisatoren het belangrijk vinden dat hun bezoekers zich dit soort dingen afvragen blijkt wel uit het bijbehorende symposium dat in het kader van de tentoonstelling gehouden wordt. In dit lezingenprogramma krijgt het publiek de mogelijkheid om actief aan de slag te gaan met het conceptuele component dat instrinsiek is aan generatieve kunst.
Hoewel het gebruik van generatieve processen door kunstenaars niet nieuw is, worden de mogelijkheden steeds uitgebreider door de voortdurende ontwikkelingen op technisch gebied. In Arti & Amicitae ontvouwen die mogelijkheden zich. De tentoonstelling daagt de bezoekers ook uit tot nadenken over de toekomst, en wat er nog meer mogelijk zal worden wanneer computers kunst genereren. En dat gegenereerde processen wel degelijk artistieke waarde hebben blijkt uit de hoge kwaliteit van de werken die te zien zijn in Het Proces.

No comments:

Post a Comment